Juryverslag
De binnenstad van Venray is de beste openbare ruimte van 2012. De vijftienkoppige vakjury selecteerde drie genomineerden en koos na een enerverende presentatieronde voor Venray vanwege de betrokkenheid van de gebruikers en het vakmanschap.
Kiezen voor kwaliteit, zorgt voor beweging, constateert de jury. De gemeente Venray investeerde fors – zo’n 6,5 miljoen euro – in de herinrichting van de binnenstad. Maar ze vergat daarbij niet de ondernemers (moreel) aan te spreken op de uitstraling van hun panden en zette in op een reclamebeleid dat bijdraagt aan de kwaliteit van de binnenstad. Dat zorgde voor de nodige spin-off.
Verslag per genomineerde
-
Binnenstad – Venray De betrokkenheid van de ondernemers bij de aanpak van de binnenstad van Venray is verbluffend, vindt de jury. Uit de mond van ondernemer Toon Kateman, voorzitter van de plaatselijke ondernemersvereniging, klinkt het eenvoudig: als de gemeente investeert in de openbare ruimte, pakken we die kans met twee handen aan en investeren wij ook in ons vastgoed en het gebruik van de ruimte. En de ondernemers – inmiddels gewend om samen te werken in een BIZ waarmee ze jaarlijks 125.000 euro ophalen en ruim 180 ondernemers verenigen – kunnen het goed vinden met elkaar. Zó goed, dat bijvoorbeeld de horeca ervoor koos de openbare ruimte te sieren met op elkaar afgestemd meubilair op hun terrassen. Ook dat lijkt heel logisch, maar is in de praktijk een uitzondering, weet de jury uit ervaring. In Venray lukt het, en dat heeft alles te maken met het signaal dat de gemeente gaf met de grootscheepse renovatie van het centrum. Er waren voldoende financiële middelen en dat gaf ontwerper Ruud Dubbeld de gelegenheid om het ontwerp tot in het kleinste detail uit te werken. Dat heeft geresulteerd in een bijna on-Nederlandse perfectie qua uitvoering van bijvoorbeeld de verharding. Dat deze aanpak er, min of meer ongepland, toe leidt dat er verschillende evenementen worden georganiseerd en vrijwilligers rondleidingen geven, vindt de jury bijzonder. Een proces dat niet is geregisseerd, maar als vanzelf lijkt te ontstaan. Dat zou dan ook de enige tip van jury vormen: waarom niet nadrukkelijker op het gebruik ingespeeld? Want de investering in de herinrichting van het centrum – 6,5 miljoen euro – is gezien de huidige maatstaven bijzonder groot.
-
-
Palenstein - Zoetermeer Alsof de aanpak in Palenstein helemaal nieuw is? Nee, ook in de stadsvernieuwing in de jaren zeventig werd samen met bewoners gewerkt aan de herinrichting van woonwijken. Maar wat in Palenstein gebeurt, is wel heel erg van nú, vindt de vakjury van de Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012. De openbare ruimte in Palenstein transformeerde van een anonieme naar een gebruikte ruimte en dat is precies waar het in ‘placemaking’ om draait. Het succes van deze openbare ruimte schuilt in de compromisloze aanpak: het gebruik staat centraal. Het bestaande ontwerp werd min of meer overboord gegooid en samen met de gebruikers werd het opnieuw gemaakt met als enige randvoorwaarde dat het binnen de bestaande budgetten beheerbaar bleef. Deze aanpak laat heel goed de nieuwe rol van de (gemeentelijke) ontwerper zien, stelt de vakjury. Hij is een coördinator van processen in plaats van een tekenaar. Een andere succesfactor is het grote enthousiasme en de sociale betrokkenheid van de bewoners, gemeente en betrokken organisaties in de wijk. Zij programmeren de buitenruimte, waardoor het gebruik verder wordt aangejaagd. Dat is ook meteen de kwetsbaarheid van het project, denkt de jury: zolang dezelfde mensen bij de wijk betrokken blijven en de huidige gebruikers er blijven wonen, biedt dat veel garantie dat het goed blijft. Maar wat als er partijen vertrekken of de samenstelling van de bewoners verandert? Weet de plek dan in te spelen op mogelijk veranderend gebruik? Daarnaast is de aanpak in Palenstein heel plekgericht, maar de jury ziet nog kansen in de verbinding met de omliggende wijken. Op die manier is er mogelijk nog meer winst te behalen uit de investeringen.
-
-
Lange Voorhout – Den Haag Al jarenlang stond de aanpak van het Lange Voorhout op het wensenlijstje van de Haagse gemeenteraad. Enkele jaren geleden bleek de tijd rijp om één van de bekendste openbare ruimten van de stad aan te pakken. De manier waarop de historische sfeer op een ogenschijnlijk eenvoudige manier is teruggebracht op deze plek, vindt de jury meer dan geslaagd. De kostbare technische aanpak om de bomen een betere groeiplaats te geven, is voor de leek niet direct zichtbaar. De terugkeer van een halfverharding bestaande uit schelpen is dat beslist wel. Een gedurfde keuze in een periode waarin er niet vaak wordt gekozen voor dit soort onderhoudsgevoelige verharding, oordeelt de jury. En zeker een keuze die bijdraagt aan de positieve beleving van de plek, want de asfaltverharding die het schelpenpad dat er van oudsher lag had verdrongen, was de gemeente terecht een doorn in het oog. Evenals de vele auto’s die er geparkeerd stonden. Het weghalen van de maar liefst hondervijftig parkeerplaatsen en het aanéénlassen van de twee delen van het Lange Voorhout lijkt dan ook voor de hand te liggen, maar is in de bestaande stad nog helemaal niet zo eenvoudig, benadrukt de jury. Ze kan het dan ook bijzonder waarderen dat Den Haag ingrijpende keuzes heeft durven maken. Zonder het gebruik uit het oog te verliezen, want ook op het nieuwe Lange Voorhout is een kermis nog altijd mogelijk. Toch zou er op dat laatste punt meer uit deze openbare ruimte gehaald moeten kunnen worden, denkt de jury. De investeringen in deze openbare ruimte kunnen wellicht meer waardecreatie opleveren in het gebruik ervan. Pas op het laatst zijn omwonenden en gebruikers betrokken, de aanpak lijkt vooral fysiek ingestoken, en dat is jammer. .
Wie wint: Zoetermeer, Venray of Den Haag?
Genomineerden Falco Award Beste
Openbare Ruimte 2012 bekend
42 inzendingen ontving de jury van de Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012. De beoordeling van deze plaatsen leidde tot een top 3: Palenstein in Zoetermeer, het Centrum van Venray en het Lange Voorhout in Den Haag.
De drie genomineerden
-
Lange Voorhout, Den Haag: Het Lange Voorhout ligt al eeuwenlang als een bijzondere groene ruimte in het centrum van de stad. Samen met de Hofvijver en de Lange Vijverberg vormt het een kenmerkend ensemble: de sfeer en de maat van de ruimte zijn uniek voor Den Haag en voor Nederland.
-
-
Centrum Venray: Het centrum van Venray is een combinatie van eigentijdse en historische elementen. De toepassing van kunst en bomen versterkt de identiteit van straten en pleinen, hoogwaardige materialen dragen bij aan kwaliteit en samenhang.
-
-
Palenstein, Zoetermeer: Een gedeelte van de openbare ruimte van de oudste nieuwbouwwijk van Zoetermeer werd heringericht met intensieve inbreng van de gebruikers middels de methodiek van placemaking.
De drie inzendingen presenteren zich half november aan de zestienkoppige jury. Op het Nationaal Openbare Ruimte Congres 2012 (op 12-12-2012) wordt de winnaar bekend gemaakt.
Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012
Meld de beste openbare ruimte van Nederland aan!
Voor het vierde jaar op rij organiseert Stedelijk Interieur de Award Beste Openbare Ruimte, die dit jaar wordt gesponsord door Falco. Wat levert het op? Eeuwige roem, media-aandacht (onder meer in vakblad Stedelijk Interieur) en een mooie herinnering in de vorm van een product die u in de beste openbare ruimte kunt plaatsen.
Falco, internationaal ontwikkelaar, producent, importeur en exporteur van duurzaam straatmeubilair, sponsort de award van 2012: ‘Met als leidend motto “Voor een mooiere buitenwereld” was het voor ons geen grote stap om sponsor te worden van de Award Beste Openbare Ruimte 2012. Immers, de openbare ruimte is ons werkterrein. Wij maken er producten voor die uitblinken in functionaliteit, vormgeving, duurzaamheid en levensduur. Dat is onze bijdrage aan het publieke domein en haar bezoekers. Een opvallend initiatief of project dat de buitenwereld ook mooier maakt, prijzen we daarom van harte met deze Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012!’
De prijs
Aan de Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012 kunnen alle openbare ruimtes deelnemen die voldoen aan de randvoorwaarden voor inzending. Een vakkundige jury bepaalt welke inzendingen worden opgenomen op de shortlist en beoordeelt deze aan de hand van de criteria die zij opstelt. De top 3 wordt vervolgens uitgenodigd om zich te presenteren aan de jury en aan de hand van deze presentatieronde kiest de jury de winnaar.
Wat valt er te winnen? De gehele shortlist wordt opgenomen in vakblad Stedelijk Interieur; de winnaar verdient aandacht in de vorm van een artikel in het blad. De genomineerden ontmoeten de vakjury en worden uitgenodigd voor het Nationaal Openbare Ruimte Congres. De winnaar ontvangt hier – ten overstaan van ruim driehonderd vakgenoten – de prijs en sponsor Falco stelt een fysiek aandenken voor de winnende openbare ruimte beschikbaar. Maar bovenal mag deze openbare ruimte zich beroepen op de titel ‘Beste Openbare Ruimte van Nederland’. Openbare ruimtes die eerder deze titel wonnen, zijn Park Sonsbeek in Arnhem (2010), de Kralingse Plas in Rotterdam (2007) en de wijk Egelshoek in Heiloo (2005).
Randvoorwaarden voor inzending
Alle openbare ruimtes in Nederland komen in aanmerking voor de Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012. Openbare ruimte wordt hier gedefinieerd als elke vrij toegankelijke verblijfsruimte (publiek of privaat) binnen het bebouwde gebied van een stad, plaats of dorp. Ruimtes met een sterke verkeersfunctie (die de andere functies zeer sterk overheerst) vallen niet onder deze definitie. De openbare ruimte moet zich binnen de bebouwde kom bevinden. Inzendingen moeten over één geografisch af te bakenen gebied gaan (dus bijvoorbeeld niet over een verzameling postzegelparken, maar wél over een grachtengordel).
De inzending moet voor 19 juli 2012 worden verstuurd via een volledig ingevuld aanmeldformulier 2012 en kan per mail worden verstuurd aan [email protected] o.v.v. Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012, of per post aan: Elba Media o.v.v. Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012 Paulus Borstraat 41 3812 TA Amersfoort
>> Niet volledig ingevulde formulieren worden niet meegenomen in de beoordeling.
Overige voorwaarden voor deelname
- - Deelname is gratis
- - Het insturen van het deelnameformulier betekent dat inzenders akkoord gaan met een beoordeling door de vakjury.
- - Ook heeft u er geen bezwaar tegen dat het tijdschrift Stedelijk Interieur aandacht besteedt aan uw openbare ruimte.
- - Mocht u eindigen in de top drie, dan bent u bereid om zich op 15 november 2012 te presenteren aan de vakjury.
- - Per post ingezonden materialen kunnen, indien gewenst, worden geretourneerd. De kosten hiervan komen voor rekening van de inzender.
- - Over beslissingen van de vakjury kan niet worden gecorrespondeerd.
De vakjury en de criteria
De winnaar wordt gekozen door een vakkundige jury van professionals, elk met hun eigen specialisme, invalshoek en achtergrond.
Erik de Baedts |
NVRD |
Peter Blankestijn |
Phanos |
Frans Bouwman |
Cyber |
Henk Bouwman |
Urban imPulse |
Victor Dijkshoorn |
LooHorst Landscaping |
Marco Ekelmans |
PUTkast |
Catelijne Elissen |
Yacht |
Jeroen Glissenaar |
Gemeente Arnhem |
Ceciel van Iperen |
CROW |
André Kegge |
Gemeente Breda |
Anne Koning |
Jantje Beton |
Marjan Kootwijk |
Ymere |
Jan Ooms |
Jan Ooms Studio voor advies en ontwerp Spelen |
Gerrit van Oosterom |
Gemeente Apeldoorn |
Raoul van der Struijk |
Erdi |
Rinke Veld |
Struyk Verwo Infra |
Niels Waterschoot |
Philips Nederland Licht |
De vakjury heeft de criteria opgesteld waarop zij de ingediende openbare ruimtes beoordeelt. U vindt ze hieronder:
GEBRUIK
Hoe wordt de openbare ruimte gebruikt? Het gaat niet per se om welk gebruik en aantallen bezoekers, maar over de vraag of de gebruiker centraal staat bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. Belangrijke factoren hierbij zijn diversiteit in gebruikers (geslacht, leeftijd, afkomst) en gedeeld gebruik (flexibiliteit). De plek krijgt waarde door het gevoel dat het oplevert (rust, geluk, gezelligheid), de bekendheid en leesbaarheid van de ruimte, de inbedding in de stad en de bereikbaarheid.
RUIMTE
Hoe is de ruimte ontworpen? Het gaat hier om de fysieke plek, het middel om het gebruik mogelijk te maken. Belangrijke factoren: is er sprake van vakmanschap (in ontwerp, maar ook in aanleg en beheer), welke rol speelt de natuur en is de ruimte goed toegankelijk? Is het er veilig? Is er sprake van uniciteit en heeft het een voorbeeldfunctie? Daarbij gaat het niet alleen om het eindresultaat, maar om het continue beeld: beheer en onderhoud spelen een belangrijke rol in het totaalbeeld van de ruimte. De plek krijgt waarde door hoe die eruit ziet, het comfort dat het levert en de mate waarin het voldoet aan de beeldvorming.
BETROKKENHEID
Welke keuzes zitten er achter de inrichting van deze openbare ruimte? Hoe worden de gebruikers – bewoners, bezoekers, verenigingen, belangenorganisaties, kinderen, ouderen – betrokken bij de plek. Heeft de plek voor hen betekenis en wordt die geaccepteerd, ook voor de langere termijn? Is er politiek draagvlak? Is de plek duurzaam, draagt het wat bij aan de omgeving en het people-planet-profit-principe? De plek krijgt waarde door de betrokkenheid van verschillende doelgroepen en biedt waarde aan de gebruiker.
plek
Een goede openbare ruimte is meaningfull, heeft de X-factor. Kortom, heeft een goed imago en weet zich te onderscheiden.
beweeglijk
Een goede openbare ruimte is niet statisch, maar beweeglijk en flexibel. Kortom, past zich aan aan gebruik, ruimte en betrokkenheid.
Hoe werkt de verkiezing?
1. Aanmelden openbare ruimtes
De Falco Award Beste Openbare Ruimte 2012 is de missverkiezing van de openbare ruimte. De vakjury kiest de mooiste, de beste en de meest inspirerende openbare ruimte van Nederland. Om die reden wordt dit jaar een open inschrijving gehouden. Gemeenten, woningcorporaties, binnensteden, bewoners- en ondernemersinitiatieven et cetera kunnen zelf hun openbare ruimte aanmelden.
De uiterlijke aanmelddatum is donderdag 19 juli, aanmeldingen die op tijd binnen zijn, worden beloond met een vermelding in tijdschrift Stedelijk Interieur.
2. De beoordeling
De jury beoordeelt de inzendingen op basis van de vastgestelde criteria.
3. De finale: 15 november
De 3 openbare ruimtes die het hoogst scoren, mogen zich op donderdag 15 november 2012 presenteren aan de jury, die vervolgens de winnaar kiest. Dit combineren we met een seminar, waarvoor abonnees van Stedelijk Interieur worden uitgenodigd.
4. De winnaar
De winnaar wordt bekend gemaakt op het Nationaal Openbare Ruimte Congres 2011 op 12 december 2012.
|